« آینده پتروشیمی را بسیار درخشان می‌بینم و معتقدم اگر جریان عمومی کشور به سمت سازندگی و توسعه حرکت کند این صنعت بیش از این شکوفا و توسعه خواهد یافت.»

این بخشی از سخنان بیژن زنگنه ، وزیر نفت است. حدود چهار سال پیش زمانی که سکان وزارت نفت با تمام آشفتگی‌ها و کاستی‌ها را به عهده گرفت آینده صنعت پتروشیمی را با توجه به برنامه تامین خوراک این‌گونه پیش‌بینی کرد و گفت: بهره‌برداری از فازهای مختلف پارس جنوبی دغدغه اصلی برای تامین خوراک پتروشیمی‌ها را مرتفع می‌سازد و این صنعت بار دیگر در بازارهای جهانی می‌درخشد.
حال پس از گذشت چهارسال پیش‌بینی‌هایش برخلاف تمام کارشکنی‌ها ، سنگ‌اندازی‌ها و دلواپسی‌ها جواب داده و امروز شاهد پیشرفت این صنعت و حضور و استقبال سرمایه‌گذاران خارجی برای حضور در این عرصه هستیم.
زنگنه از روزهای آغازین وزارتش از اصلاح قانون سرمایه‌گذاری ، حمایت همه جانبه از تولید داخلی و سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی و بخش خصوصی، جلوگیری از خام فروشی برای افزایش بهره وری خبر داد و در کنار این وعده و وعیدها برنامه‌ریزی‌ های صورت گرفته در وزارت نفت و شناخت نقاط ضعف و حساس این صنعت و همزمان شدن آن با برجام پدیده مبارکی را در این صنعت رقم زد و موجب بازگشت اعتماد از دست رفته سرمایه گذاران خارجی به این صنعت شد و موجی از تقاضاها و پیشنهادها از چین ، کره، ژاپن گرفته تا آلمان، فرانسه ، انگلیس ، بلژیک و هلند را روانه بازار ایران کرد.
صنعتی که می‌رود تا سال‌های طلایی آینده را نصیب خود کند و از دوره رکود و تحریم خارج شود و ظرفیت تولید نسبی ایران را از ۶۴ میلیون تن حاضر در ۵ سال آینده به ۱۱۰ میلیون تن و در ۱۰ سال آینده با جذب بیش از ۵۵ میلیارد دلار سرمایه به ۱۴۰ میلیون تن افزایش دهد.
این صنعت با حرکت به سمت توسعه و تکمیل زنجیره ارزش و جلوگیری از خام فروشی می رود تا نقش بزرگی در افزایش تولید ناخالص ملی بازی کرده و میزان GDP را در ایران بالا ببرد.
سال‌های استثنایی صنعت پتروشیمی
قطعا آنچه که موجب شد در کنار همه شرایط اعلام شده وضعیت برای توسعه و پیشرفت این صنعت فراهم شود نگاه و دید مدیریتی همسو با وزیر نفت در این شرکت بزرگ بود که موجب شد شرایط برای تحقق برنامه ها و اهداف پیش بینی شده فراهم شود. شاهدایی هم مانند زنگنه معتقد است که سال‌های ٩۵ و ٩۶ برای صنعت پتروشیمی با توجه به طرح های در دست اجرا و در حال مطالعه استثنایی است.
معاون وزیر نفت در امور پتروشیمی ، تولیدی شدن طرح هایی با حدود ٢٢٠٠ میلیون یورو و افزایش ۴ میلیون تن به ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی را مسیری روشن و پایدار برای توسعه صنعت پتروشیمی می داند.
وی کسب ارزش افزوده از نفت و گاز و همچنین امکان ایجاد اشتغال به ویژه در صنایع تکمیلی، دسترسی به منابع غنی گاز و میعانات نفتی با قیمت رقابتی مناسب، دارا بودن ساحل های مناسب برای ساخت بندرهای صادراتی، قرار گرفتن منابع گازی خوراک پتروشیمی در کرانه خلیج فارس، موقعیت جغرافیایی مناسب به لحاظ نزدیکی به بازارهای آسیا از جمله چین و هند و همچنین اروپا، فراوانی جمعیت کشور به لحاظ ظرفیت های تقاضای داخل با توجه به سرانه اندک مصرف مواد پلیمری نسبت به استانداردهای بین المللی، رژیم مالیاتی مناسب و سازگار جهت صادرات و همچنین نیروی انسانی تحصیل کرده، جوان و ارزان برای کار در طرح های جدید را از جمله مزیت های رقابتی صنعت پتروشیمی در ایران اعلام می کند.
افزایش ریسک سرمایه‌گذاری با هجمه‌های داخلی
آنچه که مسلم است این صنعت نیازمند سرمایه‌گذاری خارجی و داخلی است و سرمایه‌گذار تنها در شرایط امن و باثبات حاضر به سرمایه گذاری می شود. حال که شرایط با روی کار آمدن دولت یازدهم و تداوم سیاستهایش در دولت دوازدهم ادامه یافته است و برجام نقطه عطفی شد تا سرمایه گذاران پس از سالها وارد ایران شوند که حضور توتال در فاز ۱۱ پارس جنوبی این تابو را شکست ، همجمه ها و فضاسازی دلواپسان که خبر از فسخ قرارداد می دهند و نمایندگانی که پای وزیر را برای پاسخگویی به مجلس کشاندند شرایط را برای حضور توتال و سایر سرمایه گذاران در پروژه های پتروشیمی سخت تر می کند و ریسک آنر افزایش می دهد.
هنوز یادمان نرفته که از آخرین قرارداد ایران با توتال ۱۷ سال می‌گذرد دقیقا سال ۷۸ بود که توتال در فاز ۲ و ۳ پارس جنوبی در کنار دیگر شرکایش یعنی گازپروم روسیه و پتروناس مالزی در این دو فاز فعال بود.
آن روزها توتال فرانسه به جز دو فاز ۲ و ۳ برای فاز ۱۱ پارس جنوبی هم به توافق های اولیه رسیده بود.به دنبال قراردادی که سال ۷۹ برای توسعه این میدان مشترک بین شرکت ملی نفت و توتال امضا شده بود، توتال بیشترین نقش را در پارس جنوبی بین شرکت های خارجی فعال در این میدان بازی می کرد.
تا اینکه ورق با روی کار آمدن دولت نهم و دهم برگشت و سرمایه گذاران خارجی به مرور فرار را بر قرار ترجیح دادند و بعد از آن تحریم هایی که اجازه نداد حتی کارشان را به پایان برسانند یا اجناس خریداری شده را تحویل دهند.
اما امروز به برکت برجام و سیاست های دولت یازدهم و تدبیر ویژه وزیر نفت سرمایه گذاران خارجی و شرکت های بزرگ فعال در این عرصه به دنبال دستیابی توافق با ایران هستند تا بار دیگر این صنعت به روزهای اوج خود بازگردد.
بنابراین شایسته است به دنبال متشنج کردن فضا نباشیم چرا که افزایش ریسک سرمایه گذاری تقریبا در هیچ منطقی نمی گنجد جز در منطق دلواپسان که به بهانه حفظ منافع ملی دغدغه دنیا دارند ؛ ولی باز هم دیر نیست با مروری بر وضعیت ایران در منطقه و سرمایه‌گذاری‌های هنگفت ۲۰ میلیارد دلاری در عربستان و کشورهای همسایه می توان این حساسیت را به منتقدین گوشزد کرد که شرایط را درک کنند و به نقد سازنده و نه تخریب بپردازند و شرایط را امن کنند تا با حضور سرمایه گذاران خارجی و جوینت شدن با سازندگان داخل شاهد انتقال فناوری روز، توانمند شدن تولیدکنندگان داخلی و اشتغالزایی در کشور باشیم.